One Flew Over the Cuckoo's Nest (1975)

One Flew Over the Cuckoo's Nest (1975) je jedan od najvećih američkih filmova svih vremena - 4,4 miliona $ vredan trud u režiji Čeha Miloša Formana. Njegova alegorična tema je smeštena u svet autentične bolnice za duševno obolele (Državna bolnica Oregon u Salemu), mestu pobune koju je energetični antiheroj podstakao protiv ustanove, autoriteta i status-quo ophođenja (personifikovano u medicinskoj sestri koja nadgleda pacijente). [Sam Forman je nagovestio da je azil metafora za Sovjetski Savez (otelotvoren kao sestra Ratched) i želju za bekstvom.] Izražavajući svoja osnovna ljudska prava i nagone, glavni lik protestvuje protiv strogih pravila (zabranjeno gledanje bejzbol lige) i bez dozvole iscenira odlazak na pecanje i žurku na odelenju - što će ga dovesti do lobotomije.

Jack Nicholson-ov lik je herojski pobunjenik McMurphy koji živi slobodan ili umire (kroz čin milosrdnog ubijanja). Takva vrsta likova je pre toga viđena u filmovima Easy Rider (1969) i Five Easy Pieces (1970). Kultura sredinom 70-ih godina je vapila za filmovima koji su dramatizovali pobunu i nepokornost protiv despotske birokratije i insistirali na pravima, slobodi i izrazu vlastite ličnosti.

Ulogu seksualno frustrirane i dominantne sestre Ratched odbilo je pet glumica - Anne Bancroft, Colleen Dewhurst, Geraldine Page, Ellen Burstyn i Angela Lansbury - dok je Louise Fletcher nije prihvatila (u svom debitantskom filmu) samo nedelju dana pre nego što je snimanje počelo. Glavna uloga McMurphy-ja je prvobitno ponuđena James-u Caan-u, a Marlon Brando i Gene
Hackman su takođe bili razmatrani. Ceo film je snimljen po redosledu, osim scene sa pecanjem (snimljena poslednja).

Iznenadio je svakoga postavši neviđeno profitabilan - sedmi po redu film sa najvećom zaradom (u to vreme), zaradivši skoro 300 miliona $ širom sveta. Ovaj film nezavisne produkcije je takođe preplavio i Oskare: bio je to prvi film koji je pokupio sve glavne nagrade (Najbolji film, Najbolja režija, Najbolji scenario, Najbolja muška uloga i Najbolja ženska uloga) još od It Happened One Night (1934) Frank-a Capre.

Bio je nominovan za ukupno devet Oskara:
- Najbolja muška uloga (prvi Oskar Jack-a Nicholson-a nakon što mu je onaj za Chinatown (1974) izmakao iz ruku)
- Najbolja ženska uloga (Louise Fletcher)
- Najbolji adaptirani scenario
- Najbolja kinematografija (Bill Butler i Haskell Wexler)
- Najbolja režija
- Najbolja montaža
- Najbolji film
- Najbolja muzika (Jack Nitzsche)
- Najbolja muška sporedna uloga (Brad Dourif)

Kukavičje gnezdo je pobedilo u tesnoj trci za Najbolji film pored Spielberg-ovog Jaws (1975) i Altman-ovog Nashville (1975).

Scenaristi Lawrence Hauben i Bo Goldman su restruktuirali i adaptirali scenario popularnog istoimenog bestselera Ken-a Kesey-ja iz 1962. godine [Kesey je napisao prvu verziju scenarija za film.] Naziv filma je izveden iz poznate dečije pesme po imenu "Vintery, Mintery, Cutery, Corn". One koji lete na istok i zapad se dijametralno razlikuju i predstavljaju dve suprotne strane u filmu. Ona koja leti iznad kukavičjeg gnezda [bolnica za duševno obolele sa pacijentima "kukavicama"] je ogromni 'gluvonemi' Šef:
Vintery, mintery, cutery, corn,
Apple seed and apple thorn;
Wire, briar, limber lock,
Three geese in a flock.
One flew east,
And one flew west,
And one flew over the cuckoo's nest.

Roman je prvobitno dramatizovan na Brodveju (u adaptiranoj predstavi Dale-a Wasserman-a) 1963. godine sa Kirk-om Douglas-om u glavnoj ulozi McMurphy-ja i Gene Wilder kao zamuckujući Billy Bibbit. Kirk Douglas je otkupio prava na roman, ali nije uspeo da ubedi filmska studija da produciraju film. Mnogo godina posle njegove scenske dramatizacije, Douglas je prebacio prava na svog sina, glumca/producenta Michael-a Douglas-a, koji je koproducirao film sa Saul-om Zaentz-om. Michael Douglas je razmatrao mogućnost i da zaigra u glavnoj ulozi, ali u vreme produkcije filma ocenio je da je previše star za tu ulogu.

Kesey je većinu sporednih likova u romanu uzeo iz stvarnog života - sa psihijatrijskog odelenja u VA bolnici (u Menlo Parku, Kalifornija) gde je imao noćni posao krajem 50-ih godina.

U romanu, McMurphy je opisan kao zdepast, sa crvenom kosom i sa dubokom posekotinom preko obraza i nosa. A glavni lik u romanu je poglavica Bromden, nemi nativni Amerikanac, paranoični šizofreničar koji raspreda priču, predstavljajući halucinacije o svemoćnoj i svevidećoj birokratskoj 'žetvenoj mašini', koja je dizajnirana da izvrši kompletnu socijalnu integraciju - Kombajn, koji bi ugasio svaku individualnost i stvorio ponizno društvo (i u bolnici i u širem društvu). Oni koji bi se suprotstavili bili bi otpremljeni u popravne ustanove gde bi se ili popravili ili uklonili. Kesey je bio toliko razjaren promenom u perspektivi naracije priče (daleko od perspektive prvog lica poglavice Bromden-a) i drugim promenama u skripti da je tužio producente.

Vrhunski film. Preporuka.

Posle toliko godina ga pogleda na BluRay REMUX VC-1 . Nema sta da se doda osim Masterpiece !!!

Jedan od dražih filmova mog detinjstva...znadem, malo je ipak teži za decu, but still...ima i vedrih tonova, Jack Nicholson apsolutno savršen.